Online cursus Stoicisme 1: Introductie tot een Stoïcijnse mindset

Les 1. Introductie tot een Stoïcijnse mindset

Welkom bij de eerste les van de online cursus Stoïcisme. Ons doel voor vandaag is drievoudig:

• Begrip ontwikkelen

We beginnen met een inleiding tot het Stoïcisme als filosofische levenswijze. Je leert over de oorsprong, belangrijke denkers en de basisprincipes van deze invloedrijke filosofie. We zullen verkennen hoe stoïcijnen denken over controle, emoties en het belang van leven in overeenstemming met ‘de natuur’.

• De macht van perceptie

Een kernaspect van het Stoïcisme is het onderscheid tussen wat binnen onze controle ligt en wat niet. In deze les duiken we in het concept van perceptie en hoe onze interpretatie van gebeurtenissen onze emotionele reacties en ons welzijn beïnvloedt. Je zult ontdekken hoe je door je perceptie te verschuiven een diepere vrede en veerkracht kunt cultiveren.

• Praktische toepassing

Theorie is waardevol, maar praktijk brengt transformatie. Daarom zullen we eindigen met concrete, praktische oefeningen die je thuis kunt doen. Deze oefeningen zijn ontworpen om je te helpen te beginnen met het integreren van Stoïcijnse principes in je dagelijkse leven. Je leert eenvoudige maar krachtige technieken om meer zelfbewustzijn, zelfbeheersing en emotionele veerkracht te ontwikkelen.

Aan het einde van deze les heb je niet alleen een beter begrip van het Stoïcisme als filosofie, maar zul je ook enkele fundamentele tools in handen hebben om te beginnen met het vormen van je eigen Stoïcijnse mindset.

Deel 1: Wat is Stoïcisme?

Introductie in het Stoïcisme

Het stoïcisme wordt gezien als een filosofische stroming, maar het is meer dan dat; het is een manier van leven die duizenden jaren geleden is ontstaan maar vandaag de dag nog steeds relevant is. Deze tijdloze wijsheid van de stoïcijnen biedt prachtige inzichten en praktische technieken om een leven van innerlijke vrede, veerkracht en voldoening te leiden.

Het stoïcisme werd voor het eerst ontwikkeld in het oude Griekenland door Zeno van Citium en het groeide uit tot een invloedrijke filosofische school in het Romeinse Rijk. Grote denkers als Epictetus, Seneca en Marcus Aurelius hebben ons geschriften nagelaten die niet alleen hun persoonlijke worstelingen en overwinningen onthullen, maar ook universele lessen over hoe te leven ‘in harmonie met de natuur’ zoals de stoïcijnen dat zelf noemden.

Centraal in het stoïcisme staat het idee dat, terwijl we geen controle hebben over de gebeurtenissen die ons overkomen, we wel controle hebben over hoe we erop reageren. Je hebt dus wel invloed op je reactie op wat je overkomt, maar niet op de gebeurtenissen zelf. Dat lijkt een logische en oppervlakkige bewering, maar er gaat een diepe werkelijkheid achter schuil. Het stoïcisme leert ons hiermee het onderscheid te maken tussen wat binnen ons bereik ligt en wat buiten onze macht ligt. En wat de stoïcijnen betreft moeten we onze aandacht en inspanningen richten op het eerste, uitsluitend datgene wat binnen ons bereik ligt.

Het stoïcisme daagt ons uit om onze eigen gedachten en gedragingen kritisch te bekijken en moedigt ons aan om deugdzaam te leven. Daarnaast biedt het ons volop gereedschappen om met de onvermijdelijke uitdagingen van het leven om te gaan. Het stoïcisme is eigenlijk een pad voor persoonlijke groei. Een pad van wijsheid waarbij elke stap je dichter bij een leven van tevredenheid en betekenis brengt.

• In deze les zullen we de basisprincipes van het stoïcisme verkennen en beginnen we te begrijpen hoe deze oude wijsheid ons kan helpen om sterker, kalmer en doelgerichter te worden.

De Stoïcijnse mindset

Na onze kennismaking met het stoïcisme, richten we onze aandacht op een fundamenteel aspect dat de kern vormt van deze filosofie: de stoïcijnse mindset. Deze manier van denken en leven moedigt je aan om je houding ten opzichte van het leven te heroverwegen, om zo meer harmonie, vrede en veerkracht te cultiveren. Wat houdt een stoïcijnse mindset precies in?

De kern van controle

Centraal in de stoïcijnse filosofie staat het onderscheid tussen wat we kunnen controleren en wat buiten onze macht ligt. Dit lijkt eenvoudig, maar de toepassing ervan is diepgaand. De stoïcijnen leren ons dat onze eigen percepties, intenties, verlangens en reacties binnen onze macht liggen. Alles buiten ons – inclusief de acties van anderen, onze sociale status en zelfs onze gezondheid – zijn uiteindelijk niet iets waarover we volledige controle hebben.

Acceptatie en actie

Het accepteren van deze grenzen aan onze controle betekent geen passiviteit of fatalisme. Integendeel, het stoïcisme moedigt juist actief engagement met de wereld aan. Vanuit innerlijke kalmte en rationaliteit. Door te focussen op je eigen houding en acties wordt je aangemoedigd om te doen wat juist is en te werken aan wat verbeterd kan worden. En natuurlijk om vrede te vinden met wat je niet kunt veranderen.

De kracht van perceptie

Een stoïcijnse mindset ontwikkelen betekent ook erkennen dat je perceptie van gebeurtenissen je ervaring ervan beïnvloedt. Je kunt niet altijd de buitenwereld controleren, maar je kunt wel controle uitoefenen over hoe je deze interpreteert. Door te leren je automatische oordelen en emotionele reacties te observeren en te herzien kun je een meer doordachte, kalme en veerkrachtige benadering van het leven kiezen. Daar ligt je werkelijke kracht.

Praktisch Stoïcisme

De stoïcijnse mindset is uiteindelijk gericht op het praktisch toepassen van deze inzichten in het dagelijks leven. Dit betekent het cultiveren van het goede leven door je mindset te veranderen en het leven in overeenstemming met onze eigen natuur als rationele en sociale wezens. Het stoïcisme nodigt je uit om elke dag bewust te leven met aandacht voor je keuzes, je houding tegenover tegenspoed en je connectie met de mensen om je heen en de wereld. Stoïcisme gaat om het verwerven van wijsheid en daarnaar handelen.

Deel 2: De macht van perceptie

Een krachtig concept binnen de stoïcijnse filosofie is de macht van perceptie. Hoe je de wereld om je heen waarneemt bepaalt in grote mate je ervaringen en je reacties. Uiteindelijk bepaalt dit ook de kwaliteit van je leven. De stoïcijnen benadrukken dat het niet de externe gebeurtenissen zelf zijn die je verstoren, maar de manier waarop je deze interpreteert en erop reageert.

Perceptie en realiteit

Je perceptie vormt je realiteit. Twee mensen kunnen dezelfde situatie meemaken maar deze totaal verschillend ervaren, afhankelijk van hun individuele percepties. Deze percepties worden gevormd door je eerdere ervaringen, overtuigingen en oordelen. Het stoïcisme leert je dat je door je percepties bewust te observeren en bij te sturen, je een diepere controle over je leven kunt uitoefenen.

Uitdagen van automatische gedachten

Veel van je emotionele reacties worden aangestuurd door automatische, onbewuste gedachten. Deze kunnen negatief of irrationeel zijn, wat leidt tot onnodige angst, woede of verdriet. Door deze gedachten ‘uit te dagen’ en te vervangen door meer rationele, gebalanceerde overwegingen kun je je emotionele reacties en gemoedstoestanden verbeteren.

Oefening: Reflectie op perceptie

• Neem een moment om na te denken over een recente gebeurtenis die je als negatief hebt ervaren.
• Vraag jezelf af: ‘Welke automatische gedachten had ik over deze gebeurtenis?’
• Overweeg vervolgens: ‘Hoe kan ik deze gebeurtenis anders interpreteren? Is er een meer positieve of neutrale manier om ernaar te kijken?’
• Reflecteer op hoe deze herinterpretatie je gevoelens ten opzichte van de gebeurtenis verandert.

De kracht van constructieve perceptie

Door te leren je percepties constructief te sturen kun je een grotere veerkracht ontwikkelen tegenover de onvermijdelijke tegenslagen en moeilijkheden van het leven. Dit betekent niet dat je negatieve gebeurtenissen negeert of ontkent, maar dat je ze benadert met een mindset die gericht is op groei en vooruitgang. Je leert zo te zoeken naar wat binnen je macht ligt, wat je daadwerkelijk kunt verbeteren. Je leert om je niet te laten overweldigen door externe lastige omstandigheden.

• Door je percepties te veranderen kun je niet alleen je persoonlijke ervaringen verbeteren, maar ook bijdragen aan een meer positieve interactie met de wereld om je heen.

Deel 3: Praktische oefeningen

Dagelijkse controlelijst

Een essentieel onderdeel van het ontwikkelen van een stoïcijnse mindset is het bewust worden van wat binnen je controle ligt en wat niet. Dit bewustzijn helpt je om je energie en aandacht te richten op de gebieden van je leven waar je daadwerkelijk een verschil kunt maken.

• Oefening:
  Neem ‘s ochtends een moment om drie dingen op te schrijven die binnen jouw controle liggen. Dit kunnen aspecten van je gedrag, je reacties op bepaalde situaties of persoonlijke doelen zijn. Schrijf vervolgens drie dingen op die buiten jouw controle liggen, zoals het gedrag van anderen, onverwachte gebeurtenissen of de uitkomst van bepaalde inspanningen. Door dit de komende tijd dagelijks te doen ontwikkel je een scherper onderscheidingsvermogen en leer je je focus te leggen op de gebieden waarop je daadwerkelijk invloed kunt uitoefenen.

Stoïcijnse meditatie

Meditatie is een krachtig hulpmiddel in het stoïcijnse arsenaal gericht op het cultiveren van innerlijke rust en acceptatie van wat buiten je controle ligt. Deze vorm van meditatie helpt je om een kalme en rationele benadering van het leven te behouden.

• Oefening:
  Vind een rustige plek waar je ongestoord kunt zitten. Sluit je ogen en haal een paar keer diep adem. Stel je vervolgens een situatie voor die je recentelijk als uitdagend hebt ervaren, iets wat duidelijk buiten je controle ligt. Visualiseer deze situatie zo levendig mogelijk. Terwijl je dit doet, focus je op het accepteren van de situatie zoals deze is, zonder te proberen deze te veranderen. Bedenk dan hoe je kalm en rationeel kunt reageren. Herhaal deze oefening regelmatig om je vermogen om met kalmte en rationaliteit te reageren in het dagelijks leven te versterken.

Reflectieve schrijfoefening

Reflectie is een kernpraktijk in het stoïcisme. Reflectie stelt je in staat om van je ervaringen te leren en jezelf te verbeteren. Door regelmatig terug te kijken op je dag kun je jezelf trainen om meer in overeenstemming met stoïcijnse principes te leven.

• Oefening:
  Neem aan het einde van elke dag een paar minuten de tijd om te reflecteren op hoe je de dag hebt doorgebracht. Focus specifiek op momenten waarop je hebt gereageerd op gebeurtenissen. Waren deze reacties binnen de lijnen van wat het stoïcisme je leert? Waren er momenten waarop je anders had kunnen reageren? Schrijf over zowel de positieve zaken als de verbeterpunten. Deze oefening zal je zelfbewustzijn vergroten en je helpen om inzicht te krijgen in hoe je de stoïcijnse principes meer consequent in je leven kunt integreren.

Afsluiting

Laten we nog even de tijd nemen om te reflecteren op wat we hebben geleerd en hoe we de inzichten uit deze eerste les kunnen gebruiken om onze stoïcijnse mindset te ontwikkelen.

Samenvatting

Je hebt een eerste stap gezet in het stoïcisme. De (filosofische) levenswijze die je leert om te focussen op wat binnen je controle ligt en vrede te vinden met wat buiten je macht ligt. Je hebt verkend hoe een stoïcijnse mindset je helpt om je percepties te beheersen, wat van groot belang is voor het cultiveren van innerlijke rust en veerkracht tegenover de uitdagingen van het leven. Door praktische oefeningen (dagelijkse controlelijst, stoïcijnse meditatie en reflectieve schrijfoefening) heb je de eerste stappen gezet in de richting van het integreren van het stoïcisme in je dagelijks leven.

Vooruitblik

In onze volgende les zullen we dieper ingaan op obstakels en moeilijkheden, en hoe deze kunnen worden omgezet in kansen voor groei en zelfverbetering. We zullen het stoïcijnse principe van ‘het obstakel is de weg’ verkennen en leren hoe we met een positieve en proactieve houding alle uitdagingen die op ons pad komen kunnen aangaan. We bouwen in de komende les voort op de fundamenten die we inmiddels hebben gelegd met enkele praktische strategieën om de onvermijdelijke moeilijkheden van het leven met opgeheven hoofd en wijsheid aan te gaan.

Aanmoediging

Je hebt net de eerste stap gezet op het pad van stoïcisme. Een pad dat met een slingerbeweging bergopwaarts gaat waarbij het niet altijd even makkelijk zal zijn om voort te gaan. Niet gemakkelijk, maar wel verstandig. Want de stoïcijnse levenswijze heeft veel te bieden. Nu is dat wellicht nog niet ze helder voor je, maar straks als je – na een jaar – bovenaan de top staat van de berg die je dan hebt beklommen en het geweldige uitzicht aanschouwt, zul je weten wat het je heeft gebracht. Hoe dat in de praktijk uitpakt zal voor een ieder anders zijn. Eén ding is wel zeker, het zal je vrede en wijsheid opleveren.

Begin nu, eenvoudig, met de oefeningen die we hebben geïntroduceerd. Reflecteer op je ervaringen, observeer je vooruitgang en wees geduldig met jezelf. Het ontwikkelen van een stoïcijnse mindset is een proces dat tijd, inspanning en voortdurende oefening vereist. Herinner jezelf eraan dat elke stap vooruit, hoe klein ook, je verder brengt op het pad naar een wijzer en vrediger leven.

• Als het goed is heb je inmiddels een e-mail ontvangen met een factuur van €30 voor de eerste maand. Betaal de factuur en je krijgt toegang tot de lessen van onze stoïcisme cursus.

En vergeet niet om mij te vragen om je persoonlijk te begeleiden als je dat wilt.

Graag tot snel!

Met vriendelijke groet,

Harrie Kolsteeg

Psycholoog en oprichter LeefstijlBeter

Naar de cursus-pagina