Hoe kun je een beter en gelukkiger mens worden? Het stoïcisme heeft een antwoord
De aandacht voor stoïcisme leeft op. En gelukkig maar. In onze hectische en gecompliceerde samenleving hebben mensen houvast nodig. Zeker nu vertrouwde instituties zoals geloofsgemeenschappen en verenigingen steeds meer wegvallen. Waar vind je houvast? Welke leefstijl past jou? Het stoïcisme geeft als antwoord: gebruik je gezonde verstand, laat je niet meeslepen door je emoties en probeer een goed mens te zijn. Dit is niet makkelijk, maar als je ermee aan de slag gaat zul je een gezonder en gelukkiger leven leiden. Het stoïcisme kan hiermee een basis zijn voor een betere leefstijl. En dit is voor iedereen bereikbaar. Gewoon, omdat iedereen kan leren om een beter mens te worden. Zeker als je een gids hebt die je daarbij helpt. LeefstijlBeter kan die gids voor je zijn. Lees hieronder mee met onze blog ‘De moderne stoïcijn’. Ben je geïnteresseerd geraakt en denk je dat de leefstijl van een moderne stoïcijn bij je past? Schrijf je dan in voor de gratis online leefstijl cursus.
Harrie Kolsteeg
psycholoog en initiatiefnemer LeefstijlBeter
De moderne stoïcijn 3 | Stoïcisme en geluk: de weg naar innerlijke vreugde
Geluk is een van de meest nagestreefde (en tevens het meest ontastbare) doelen in het leven. We jagen vaak op zaken die we waardevol vinden en die voornamelijk buiten ons liggen – een betere baan, meer geld, een nieuwe relatie – in de overtuiging dat deze ons gelukkig zullen maken. Maar geluk is niet afhankelijk van externe factoren; geluk betreft veeleer een innerlijke staat van zijn. Het streven naar geluk ligt ten grondslag aan de filosofie van het stoïcisme. Laten we samen verkennen hoe het stoïcisme je kan helpen de weg naar geluk of innerlijke vreugde te vinden.
Stoïcisme is een zoektocht naar geluk
Laten we beginnen met een simpele vraag: wat betekent geluk voor jou? Voor velen van ons is geluk synoniem met plezier, genot en het vermijden van pijn. We proberen pijnlijke ervaringen te vermijden en streven naar momenten van vreugde en extase. Dit is begrijpelijk, maar het stoïcisme leert je dat het nastreven van dergelijk geluk gebaseerd op externe factoren uiteindelijk tot teleurstelling leidt.
Het stoïcijnse perspectief op geluk
Volgens het stoïcisme ligt geluk niet in de externe wereld, maar in je innerlijke reactie op die wereld. Het draait allemaal om je perceptie, je oordeel en je keuzes. De oude stoïcijnse wijsgeer Epictetus zei het treffend: het zijn niet de dingen zelf die ons verontrusten, maar onze gedachten erover. Met andere woorden, geluk hangt af van hoe we de gebeurtenissen in ons leven interpreteren en hoe we erop reageren.
De rol van verlangen en aversie
Een cruciaal concept in het stoïcisme is het onderscheid maken tussen wat binnen onze controle ligt en wat erbuiten ligt. je hebt controle over je oordelen, je verlangens en je aversies, maar je hebt geen controle over externe gebeurtenissen of de acties van anderen. Geluk ontstaat wanneer je leert je verlangens en aversies te richten op datgene wat binnen je controle ligt en je gemoedstoestand niet laat beïnvloeden door datgene wat erbuiten ligt.
Verlangen naar innerlijke deugd
Stoïcisme moedigt je aan om je verlangens te richten op innerlijke deugdzaamheid in plaats van externe beloningen. Deugden zoals moed, rechtvaardigheid, wijsheid en matigheid zijn intrinsiek waardevol en kunnen je een dieper gevoel van vervulling schenken dan materiële bezittingen of sociale status. Wanneer je streeft naar de ontwikkeling van deze deugden, vind je een dieper, duurzamer soort geluk.
Acceptatie van het leven zoals het is
Een ander belangrijk aspect van stoïcisme is de acceptatie van het leven zoals het is. In plaats van te vechten tegen de onvermijdelijke ups en downs van het leven, moedigt stoïcisme je aan om deze gebeurtenissen te omarmen en te zien als kansen voor groei en zelfverbetering. Dit betekent niet dat je passief moet zijn; integendeel, het betekent dat je actief kunt reageren op uitdagingen met een innerlijke kalmte en vastberadenheid.
De rol van dankbaarheid in het stoïcisme
Dankbaarheid is een krachtig hulpmiddel voor het cultiveren van geluk volgens het stoïcisme. Door aandacht te schenken aan de goede dingen in je leven en waardering te tonen voor wat je hebt, kun je je focus verleggen van wat ontbreekt naar wat aanwezig is. Door zo dankbaarheid te oefenen herinner je jezelf aan het feit dat zelfs in moeilijke tijden er nog steeds redenen zijn om dankbaar te zijn.
De praktijk van stoïcijns mediteren
Stoïcijns mediteren is een techniek die stoïcisme in de praktijk brengt. Het houdt in dat je dagelijks even de tijd neemt om jezelf af te zonderen, te reflecteren op je gedachten en emoties, en jezelf vragen te stellen zoals: Wat ligt binnen mijn controle? en Hoe kan ik juist handelen? Deze meditatieve oefeningen helpen je om stoïcijnse principes toe te passen in jouw dagelijks leven en geluk te vinden in je innerlijke groei.
De weg naar innerlijke vreugde
Stoïcisme nodigt je uit om een dieper begrip van geluk te ontdekken, niet als een vluchtige emotie gebaseerd op externe omstandigheden, maar als een innerlijke staat van zijn die voortkomt uit deugdzaamheid, acceptatie en dankbaarheid. Het stoïcisme is als een tijdloze gids voor het vinden van geluk in een wereld die voortdurend verandert. Door zelfreflectie en bewustwording van jouw innerlijke wereld.
De moderne stoïcijn 2 | Stoïcisme en stress management: de kunst van het ‘zelfkennen’
Als je last hebt van stress of op een of andere manier onrust ervaart, heb je behoefte aan innerlijke rust en veelal ook aan persoonlijke groei. Als mens wordt je vaak geconfronteerd met een overvloed aan gedachten. Gedachten die door je hoofd razen als een eindeloze stroom van informatie. Het overgrote merendeel van die gedachten is triviaal en onbeduidend. Door al die gedachten denken we veel te weten, maar in werkelijkheid weten we vaak veel minder dan we denken. Deze paradox van het menselijk denken is een centraal thema in de stoïcijnse filosofie. De stoïcijnen kunnen je waardevolle inzichten bieden in het omgaan met stress en het beheersen van je innerlijke leven.
Wie wil bijleren moet het niet-weten kunnen verdragen
Richard Feynman, een invloedrijke Amerikaanse natuurkundige en Nobelprijswinnaar, zei ooit: Wie wil bijleren moet het niet-weten kunnen verdragen. Hij benadrukte het belang van bescheidenheid en het erkennen van onze beperkte kennis als een essentiële stap in het leerproces. Deze uitspraak is nog steeds zeer relevant in ons moderne, stressvolle bestaan. Je hoofd is zeer waarschijnlijk gevuld met een mix van waardevolle kennis en trivia, en je ertegen verzetten lijkt zinloos en leidt voornamelijk tot frustratie. Het besef dat je gedachten grotendeels triviaal zijn zou op zichzelf geen probleem voor je hoeven te zijn. Het is namelijk heel normaal en het kenmerkt ons menselijk denken.
Het stoïcisme leert je dat je gedachten vaak niet overeenkomen met de werkelijkheid
Maar wat je met die gedachten doet is van groot belang voor je rust en voor een zekere innerlijke vrede. Ga je erin mee, laat je je erdoor overweldigen of ben je in staat om er met enige afstand naar te kijken? Het stoïcisme leert je dat gedachten niet alleen vaak triviaal zijn, maar ook vaak niet overeenkomen met de werkelijkheid. Je hebt de neiging jezelf te overschatten of juist een te laag zelfbeeld te hebben. Je denkt te weten wat anderen over je zeggen of denken, maar meestal zit je er volledig naast. Je denkt dat je de uitkomst van gebeurtenissen kunnen voorspellen of de achtergrond van anderen kent, maar in werkelijkheid heb je vaak geen flauw idee.
Stoïcisme is een oefening in bescheidenheid
Het besef van je beperkte kennis en begrip van de wereld en van jezelf zou dus eigenlijk tot bescheidenheid moeten leiden. Stoïcisme nodigt je uit om te erkennen dat je veel minder weet dan je denkt. Dit betekent niet dat je hulpeloos bent, juist niet! Het betekent dat je bescheidenheid mag omarmen en je kunnen openstellen voor de mogelijkheid dat je altijd kunt blijven leren.
Een stoïcijn vraagt zichzelf af: wie ben ik?
Een belangrijke vraag die hieruit voortkomt, is: Wie ben ik werkelijk? Los van je fysieke kenmerken, sensaties en emoties, wie ben je dan? Stoïcisme geeft je een helder antwoord over wat je in ieder geval niet bent: je bent niet je gedachten. Gedachten komen en gaan, en ze zijn vaak tegenstrijdig. Jij bent degene die dit alles overkomt: gedachten, herinneringen, beelden, emoties en gewaarwordingen. Jij bent het bewustzijn achter de gedachten, en dat bewustzijn is waar zelfkennis begint.
Het stoïcisme is een manier om zelfkennis te vergaren en innerlijke rust te vinden
Is het erg om jezelf niet volledig te kennen? Niet noodzakelijk. Je kunt nog steeds prima functioneren in de wereld, je brood verdienen, plezier maken en genieten van de kleine geneugten van het leven. Maar voor velen begint vroeg of laat de drang te knagen om dieper te graven, om te begrijpen wie ze zijn achter al die gedachten en emoties. Het stoïcisme is een manier om zelfkennis te vergaren en innerlijke rust te vinden. Het helpt je om stress te verminderen en vanuit zelfrespect en met zelfvertrouwen in het leven te staan.
In de woorden van de stoïcijnse filosoof Epictetus: Kennis is macht; hoe meer we weten hoe meer invloed we op anderen kunnen uitoefenen. Zelfkennis is liefde. Hoe beter we onszelf kennen, hoe meer we van betekenis kunnen zijn voor anderen.
De moderne stoïcijn 1 | Een inleiding tot stoïcisme: jouw persoonlijke reis naar innerlijke rust
Stel je voor dat je in staat zou zijn om meer innerlijke rust te vinden te midden van de drukte van het moderne leven. Wat zou dat voor jou betekenen? Hoe belangrijk zou dat kunnen zijn? Ik denk dat het onbetaalbaar is. Het stoïcisme is een tijdloze filosofie die je dat kan bieden. Stoïcisme helpt je veerkrachtiger te worden, stress te verminderen en je leven te verrijken. Door een moderne stoïcijn te willen worden begin je aan een uitdagende reis naar innerlijke rust.
Wie ben jij te midden van de chaos?
Laten we meteen de diepte ingaan en deze vraag stellen: wie ben jij werkelijk te midden van alle chaos en verwarring in jouw leven? Dit is geen filosofische abstractie; het is een concrete vraag die iedereen zichzelf op een bepaald moment stelt. En het is precies hier dat het stoïcisme zijn magie toont.
Heb jij jezelf ooit afgevraagd wie je werkelijk bent? Stoïcisme daagt je uit om dit te onderzoeken. Niet door zweverige concepten of ingewikkelde theorieën, maar door praktische wijsheid die je kunt toepassen in jouw dagelijks leven.
De essentie van stoïcisme
De kern van het stoïcisme draait om enkele eenvoudige, maar buitengewoon krachtige principes. Het begint met het besef van het onderscheid van zaken waar je wel en geen controle over hebt. Jij hebt zelf bijvoorbeeld de macht over je eigen reacties op gebeurtenissen, maar de gebeurtenissen zelf liggen vaak buiten jouw bereik. Dit inzicht alleen al kan een revolutie teweegbrengen in hoe je stress en spanning ervaart.
Deugd en wijsheid
Daarnaast is de notie van deugd en wijsheid als het hoogste goed een centraal element in het stoïcisme. Wat betekent dat? Het betekent dat stoïcisme je aanmoedigt om een leven te leiden dat in lijn is met deugden zoals moed, rechtvaardigheid, wijsheid en matigheid. Begrijp me niet verkeerd; de nadruk op deugd en wijsheid betekent niet dat je perfect moet zijn. Het betekent wel dat je bewust streeft naar morele uitmuntendheid in jouw acties en keuzes. En hierbij heeft ‘moreel’ een heel andere betekenis dan de betekenis die wij er vandaag de dag aan geven. Ik zal dat later nog uitleggen.
Leven in overeenstemming met de natuur
Een ander cruciaal aspect van stoïcisme is het idee van leven in overeenstemming met de natuurlijke orde der dingen. Wat wordt daarmee bedoeld? Het betekent dat je leert de wereld te accepteren zoals hij is, met al zijn ups en downs. En dat is een heel goed idee als je innerlijke rust wilt verwerven. In plaats van te vechten tegen wat het leven je brengt, leer je hoe je kunt omgaan met de onvermijdelijke wisselingen van het lot. Hierdoor kun je veerkrachtiger worden en beter omgaan met stressvolle situaties.
De reis begint nu
Ben je klaar om de reis naar innerlijke rust en wijsheid te beginnen? Het maakt niet uit waar je op dit moment staat in je leven; het stoïcisme heeft voor iedereen waardevolle inzichten die je eenvoudig kunt toepassen. In komende blogs zal ik dieper ingaan op stoïcijnse technieken, praktische oefeningen en inspirerende verhalen die je zullen helpen om stress te verminderen en een meer vervullend leven te leiden.
We gaan samen op reis en ontdekken hoe het oude stoïcisme jou kan begeleiden op jouw persoonlijke pad naar innerlijke vrede en welzijn. Ik zal de rijkdommen van deze filosofie onthullen en laten zien hoe ze toepasbaar zijn in jouw dagelijkse realiteit. Het uiteindelijke doel is, wat mij betreft, om een moderne stoïcijn te worden. Dus, laten we samen op weg gaan naar een leven met meer rust, wijsheid en veerkracht.
Stap 1 op weg naar een lichter en gelukkiger leven: volg onze leefstijl cursus
Vul het formulier in en geef aan dat je onze leefstijl cursus wilt volgen. Je krijgt dan een jaar lang elke week lesmateriaal via e-mail. De cursus is geheel gratis als je zelf nog een andere cursist aanmeldt (die vervolgens ook weer gratis kan deelnemen). Of betaal 7 euro per week. Dat is niet veel, als je bedenkt dat je met deze cursus je leven radicaal kan veranderen. En je kunt elk moment direct opzeggen. Schrijf je nu in en start komende zondag met de eerste les.
"*" geeft vereiste velden aan